Aanpak op basis van de mensenrechten
In zijn werk hanteert FIAN een op de mensenrechten gebaseerde aanpak (in het Engels: Human Rights Based Approach, HRBA). Deze aanpak is gebaseerd op verschillende sleutelbeginselen: participatie, verantwoordingsplicht, non-discriminatie, transparantie, menselijke waardigheid, empowerment en de rechtsstaat (PANTHER-beginselen).
De op mensenrechten gebaseerde aanpak is gebaseerd op 7 kernbeginselen, gegroepeerd onder het acroniem PANTHER:
- Participation (Deelname) : zet "behoeften" om in "rechten"
- Accountability (Verantwoording): zet de meest kwetsbare eerst
- Non-discrimination (Non-discriminatie): impliceert een echt participatief proces
- Transparency (Transparantie): impliceert een systemisch gezichtspunt
- Human Dignity (Menselijke waardigheid): vereist transparantie, toezicht en verantwoording
- Empowerment (Emancipatie) :
- Rechtsstaat schakelt de verantwoordelijkheid van de internationale gemeenschap in
1. De "behoeften" omzetten in "rechten"
In tegenstelling tot de klassieke aanpak van ontwikkelingssamenwerking erkent een HRBA de basisbehoeften van mensen als universele rechten die zij bezitten. Zij worden hoofdrolspelers in hun eigen ontwikkeling in plaats van passieve ontvangers van goederen en diensten. Deze aanpak versterkt hun vermogen om deel te nemen aan hun eigen ontwikkeling aanzienlijk. Een HRBA verandert dus "behoeften" in "rechten" en dus "slachtoffers" in "rechthebbenden".
2. De meest kwetsbare vooraan
In wezen past een HRBA de beginselen van non-discriminatie en universaliteit van rechten toe en richt zich daarom op gemarginaliseerde, achtergestelde en uitgesloten groepen. Een HRBA richt zich daarom op de meest kwetsbaren
3. Een echt participatief proces
Participatie in een dergelijke aanpak is zowel een middel als een doel, en moet aanwezig zijn op alle niveaus: analyse, planning, beleidsontwikkeling, uitvoering, toezicht en evaluatie. Een HRBA impliceert dus een echt participatief proces .
4. Een systemisch perspectief
Een op mensenrechten gebaseerde aanpak is in wezen holistisch. Een goede mensenrechtenanalyse van een situatie moet deze in al haar complexiteit beschouwen en rekening houden met: het gezin, de gemeenschap, de civiele maatschappij, de lokale en nationale autoriteiten, maar ook de sociale, politieke en juridische context die de banden tussen deze instellingen bepaalt, evenals de aanspraken, plichten en verantwoordelijkheden die daaruit voortvloeien. Door deze systemische benadering maken mensenrechten geïntegreerde en coherente oplossingen mogelijk voor complexe problemen, zoals honger.
5. Transparantie, toezicht en verantwoording
Door een dergelijke aanpak zijn de besluitvormingsprocessen transparanter. Deze aanpak, die voortbouwt op bestaande juridische instrumenten, stelt individuen en gemeenschappen in staat degenen die verplicht zijn op te treden ter verantwoording te roepen en stelt hen in staat gebruik te maken van rechtsmiddelen wanneer rechten worden geschonden.
Het gebruik van mensenrechten biedt objectieve maatstaven om de doeltreffendheid van de genomen maatregelen te beoordelen, en is ook een essentieel instrument om staten aan te spreken. Bovendien dienen de mensenrechten bij de beoordeling van de samenhang van het overheidsbeleid als waarborg en kunnen zij in alle aangelegenheden als gemeenschappelijke noemer worden gebruikt. Een HRBA legt daarom de nadruk op transparantie en verantwoordingsplicht, toezicht en rechtmatigheid
6. Empoerement
7. De verantwoordelijkheid van de internationale gemeenschap
De HRBA biedt een basis voor internationale samenwerking. Krachtens het internationale recht is de internationale gemeenschap immers verplicht bijstand te verlenen aan staten om hen te helpen hun kernverplichtingen na te komen. De internationale gemeenschap moet meewerken aan de uitvoering van de rechten en de capaciteitsopbouw door landen met minder middelen bij te staan. Een HRBA betrekt daarom de verantwoordelijkheid van de internationale gemeenschap
