Wat is BIO?

BIO is het acroniem van de Belgische Investeringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden. Het werd in het begin van deze eeuw door de Belgische regering opgericht om de ontwikkeling van de particuliere sector in de partnerlanden van de Belgische ontwikkelingssamenwerking te ondersteunen, maar is bij het grote publiek niet erg bekend. BIO investeert in landen met een laag of gemiddeld inkomen, voornamelijk via investeringsfondsen en bedrijfsinvesteerders, maar ook rechtstreeks in projecten van de privésector.

Het is eigendom van de Belgische staat en is verschillende keren in het nieuws geweest. In 2012 onthulde de krant Le Soir dat een deel van zijn investeringen naar belastingparadijzen ging. Meer recent heeft de affaire Feronia-PHC, een industriële palmolieplantage in de DRC, aangelegd op gronden die nog dateren uit de koloniale periode, het Belgische bedrijf opnieuw in de schijnwerpers gezet. De CNCD-11.11.11 brengt al jaren verslag uit over schendingen van de mensenrechten van plaatselijke gemeenschappen en Feronia-arbeiders.

CNCD-11.11.11, de Vlaamse koepel 11.11.11 en de Coalitie tegen de Honger presenteren nu een nieuwe studie. Tien jaar na een eerste studie van de Vlaamse koepel 11.11.11 over BIO (Doing Business with Poverty, 2011), wil deze studie de balans opmaken van de hervormingen die binnen deze financiële instelling zijn doorgevoerd en de impact ervan evalueren op het gebied van klimaat en landbouw .

Waarom deze beleidsnota’s?

De risico’s en schendingen van de mensenrechten die ondertussen werden vastgesteld op de palmolieplantage Feronia-PHC in de Democratische Republiek Congo [1], waarin BIO mede-investeert en die een van haar grootste directe investeringen is, waren een sterke stimulans om de activiteiten van BIO opnieuw onder de loep te nemen. Wat is er gebeurd met de bevinding van de studie uit 2012 dat "financieel rendement te vaak voorrang krijgt op ontwikkelingsrendement"?

FIAN maakt deel uit van het netwerk van internationale ngo’s die al jaren berichten over schendingen van de mensenrechten van plaatselijke gemeenschappen en Feronia-arbeiders

Feronia is niet het enige geval dat vragen oproept. Deze nieuwe studie toont aan dat BIO nog steeds investeert in projecten die niet verenigbaar zijn met de doelstellingen van de Belgische ontwikkelingssamenwerking. Erger nog, een deel van de financiering genereert een negatief effect. Hoe is dit mogelijk?

Serieuze leemten in zorgplicht

In de praktijk heeft het Belgische ontwikkelingsagentschap BIO de neiging voorrang te geven aan economische indicatoren ten koste van een positieve impact op ontwikkeling. Ten tweede is haar visie op de strijd tegen de opwarming van de aarde en de honger ontoereikend, waardoor zij projecten financiert die in strijd zijn met een sociaal rechtvaardige en duurzame transitie en voedselsoevereiniteit. Ten slotte verklaren serieuze tekortkomingen in de zorgvuldigheidseisen de financiering van projecten die de mensenrechten niet altijd eerbiedigen.

Bedenk dat de Belgische Staat voor 100% aandeelhouder is van BIO. Dit agentschap wordt dus gefinancierd via overheidsmiddelen en is derhalve verantwoording verschuldigd aan de Belgische Staat en zijn belastingbetalers. Het is van essentieel belang dat burgers en parlement begrijpen waar hun geld naartoe gaat, en dat overheidsgeld niet bijdraagt tot mensenrechtenschendingen of de klimaatcrisis verergert.

BIO als actor van de ontwikkelingssamenwerking

De auteurs [2] van de studie beschrijven aan de hand van de zaak Feronia en analyse uit de studie eerst hoe BIO momenteel gestructureerd is: de visie op duurzaamheid, het bedrijfsmodel en de beleidsprioriteiten, het selectieproces en de waarborgen en verantwoordingsplicht. Ten slotte geeft een lijst van aanbevelingen die gedeeltelijk op de studie zijn gebaseerd, een meer algemeen beeld van hoe BIO moet en kan evolueren.

Download de studie, de samenvatting en de beleidsnota’s