In 1911 verleende het Belgische koloniale bestuur een gigantische landconcessie van één miljoen hectare aan de Brit Lord Leverhulme. De concessie besloeg het grondgebied van de gemeenschappen in kwestie en van vele andere gemeenschappen. Leverhulme, gesteund door het Belgische leger, gebruikte dwangarbeid en gewelddadige repressie om palmolie te winnen voor haar Sunlight zeepfabrieken in het Verenigd Koninkrijk. In de loop der tijd creëerde hij verschillende palmolieplantages in het concessiegebied, die later onder de controle zouden komen van de multinationale voedselgigant Unilever. In 2009 verkocht Unilever haar dochteronderneming in de RDC, Plantations et Huileries du Congo (PHC) samen met een portefeuille van betwiste concessieovereenkomsten met een totale oppervlakte van meer dan 100.000 hectare, aan Feronia Inc., een Canadese onderneming zonder plantage-ervaring.

De negen gemeenschappen hebben op maandag 5 november 2018 hun klacht ingediend bij het klachtenmechanisme van de DEG. Zij beweren dat de illegale diefstal van hun traditionele gronden en bossen hen de middelen heeft ontnomen om hun gezinnen te voeden en onderdak te bieden en in hun levensonderhoud te voorzien. Sommige mensen uit deze gemeenschappen werken op de plantages, maar de overgrote meerderheid van de banen zijn dagloners wier loon niet eens de kosten van levensonderhoud dekt. Armoede en ondervoeding in gemeenschappen zijn wijdverbreid en de gemeenschappen beweren dat de omstandigheden zijn verslechterd sinds Feronia de controle over Unilevers plantages overnam.

De gemeenschappen die wonen op het grondgebied waarop de concessies zich bevinden waarvan wordt beweerd dat zij eigendom van PHC zijn, hebben in de afgelopen jaren getracht de controle over hun land terug te krijgen. Ze probeerden om met het bedrijf en de overheid te onderhandelen over de voorwaarden waaraan het bedrijf zou moeten voldoen om zijn activiteiten voort te zetten. De gemeenschappen publiceerden talrijke brieven, nota’s en verklaringen, gericht aan de overheidsinstanties, vertegenwoordigers van het bedrijf en ontwikkelingsbanken die Feronia en PHC financieren.

DEG en andere ontwikkelingsbanken in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, België, Nederland, Spanje en de Verenigde Staten, die zich volledig bewust zijn van dit langdurige landprobleem, hebben Feronia Inc. en haar dochteronderneming PHC sinds 2013 meer dan 180 miljoen US$ aan financiële steun verleend. Ontwikkelingsfondsen uit het Verenigd Koninkrijk, Spanje, Frankrijk en de Verenigde Staten bezitten aandelen in Feronia Inc. terwijl PHC 49 miljoen dollar aan leningen heeft ontvangen van een consortium van donoren waar de Belgische en Nederlandse ontwikkelingsbanken deel van uitmaken en dat onder leiding staat van DEG. Gezien hun grote participatie en het directe verband tussen het ontzeggen van de toegang tot land en de honger en armoede in gemeenschappen, zijn ontwikkelingsbanken verantwoordelijk voor de voortdurende schendingen van de mensenrechten en het onvermogen om de conflicten waarbij deze twee ondernemingen betrokken zijn op te lossen.

De negen dorpen dienden de klacht in bij het DEG-klachtenmechanisme in de hoop dat het consortium van donoren onder leiding van de DEG het bedrijf uiteindelijk zal dwingen om een geschillenbeslechtings- en bemiddelingsproces op gang te brengen. Dit proces moet leiden tot een oplossing van het landgeschil door het gebied waarin PHC kan opereren af te bakenen en de voorwaarden die het moet respecteren te definiëren. Alle ontwikkelingsbanken hebben hun investeringen in Feronia of PHC gerechtvaardigd met een beroep op hun mandaat om de ontwikkeling in Afrika te ondersteunen. Dit is echter onmogelijk zonder een oplossing voor het landgeschil.

De Congolese NGO RIAO-RDC vertegenwoordigt de negen dorpen. Ze worden gesteund door een alliantie van internationale organisaties en NGO’s gebaseerd in de landen waarvan de ontwikkelingsbanken betrokken zijn bij de financiering van Feronia. Een lijst van deze organisaties is te vinden op het einde van dit persbericht.

RIAO-DRC en haar internationale partners willen een eerlijke en dringende oplossing voor he landconflict. Dit is een testcase om na te gaan of de klachtenmechanismen die door de ontwikkelingsbanken zijn ingesteld, effectief kunnen inspelen op de bezorgdheden die geuit worden door de lokale gemeenschappen die te maken krijgen met de activiteiten van agribusiness bedrijven die door DEG en andere ontwikkelingsbanken worden gefinancierd. Deze zaak zal ook een precedent scheppen met betrekking tot langlopende geschillen over grondbezit. DEG en CDC uit het Verenigd Koninkrijk, die meer dan enige andere ontwikkelingsbank in Feronia hebben geïnvesteerd, hebben onlangs een beleid ontwikkeld om hun klanten te begeleiden bij landkwesties uit het verleden. We zullen nauwlettend opvolgen of dit beleid meer is dan alleen woorden.

Ondertekenaars : RIAO-RDC, GRAIN, WRM, FIAN Allemagne, urgewald, CCFD-Terre Solidaire, CNCD-11.11.11, FIAN Belgium, SOS Faim, Oxfam Solidarité/teit, Entraide et Fraternité, AEFJN (België), The Corner House (Groot-Britannië), Global Legal Action Network

Voor meer informatie : raadpleeg het informatiedocument op het volgende adres : https://farmlandgrab.org/28543 (beschikbaar in Engels)

*Het klachtenmechanisme Het klachtenmechanisme is een gezamenlijk initiatief van de DEG en de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO. In juli 2018 trad Proparco, de Franse instelling voor ontwikkelingsfinanciering, toe tot het mechanisme. Al deze banken financierden de activiteiten van Feronia Inc. in de DRC.

Perscontacten :

Jean-François Mombia Atuku, RIAO-RDC (Sénégal) — FRANS
Tél. : +221 77 346 96 21
Courriel : jfmombia.at16@gmail.com

Sophie Rebours, CCFD-Terre Solidaire — FRANS
Tél. : +33 1 44 82 80 64 / +33 7 61 37 38 65
Courriel : s.rebours@ccfd-terresolidaire.org

Stéphane Desgain CNCD-11.11.11 - FRANS
Tél. : +32.475.76.90.61
Tél. : +32.2.250.12.64
Courriel : stephane.desgain@cncd.be

Devlin Kuyek, GRAIN (Canada) — ENGELS, FRANS
Tél. : +1-514-571-7702
Courriel : devlin@grain.org