Begin van de actie : 16-10-2012 / Einde van de actie : 30-01-2013

Grootschalige boomaanplantingen in de Mozambikaanse provincie Niassa veroorzaken voedselonzekerheid voor de plaatselijke bevolking. Hun recht op voedsel wordt zo geschonden.
In de districten Lago, Lichinga en Sanga zijn veel boeren het land waarop ze voedsel verbouwden kwijt geraakt. De nieuwe boomaanplantingen dreigen ook waterschaarste met zich mee te brengen en het milieu te schaden. In deze streek is kleinschalige familielandbouw de voornaamste bron van inkomsten. De boomaanplantingen schenden daarom het recht op behoorlijke voeding en het recht op water van de landelijke bevolking in de streek waar het project uitgevoerd wordt.
Zweden heeft de boomaanplantingen in Niassa gepromoot en gefinancierd zonder erover te waken dat de Zweeds investeerders de mensenrechten van de plaatselijke bevolking zouden respecteren.

Het is belangrijk voor de bevolking van Niassa dat je SNEL IN ACTIE KOMT. Schrijf de Zweedse regering, en vraag dat er een evaluatie komt rond het al dan niet respecteren van de mensenrechten bij projecten van de Zweedse ontwikkelingssamenwerking in Mozambique ; dat de Zweedse projecten in kwestie bijgestuurd worden ; en dat er blijvende controle komt op wat de commerciële ondernemingen in deze streek doen.

Achtergrond

Mozambique is één van de armste landen ter wereld. Zo’n 35% van de gezinnen lijdt onder voedselonzekerheid, en 46% van de kinderen onder de vijf jaar zijn ondervoed. 80% van de bevolking leeft op het platteland van kleinschalige landbouw voor eigen gebruik, en van wat ze vinden in de vrije natuur. Vooral de vrouwen dragen bij tot de voedselvoorziening voor hun families.
Om het land te ontwikkelen stimuleren de Mozambikaanse overheid en de buitenlandse donoren, waaronder Zweden, al jaren grootschalige privé-investeringen in de vorm van boomaanplantingen.Volgens de Nationale Herbebossingsstrategie moeten er binnen de twintig jaar 1,3 miljoen hectaren herbebost worden. De noordelijke provincie Niassa ligt in een streek waar momenteel bomen aangeplant worden. Volgens recente gegevens beheren zes bedrijven een oppervlak van 550.000 ha, waarvan 28.000 voor naaldbomen en eucalyptusbomen.
Eén van die bedrijven is Chikweti Forests of Niassa, een filiaal van het Zweedse investeringsfonds Global Solidarity Forest Fund (GSFF). Daarbij horen investeerders uit verschillende landen : Nederland, Noorwegen, Zweden … Chikweti ging in 2005 van start en kreeg 45.000 ha in de districten Lago, Lichinga en Sanga in beheer. 13.000 ha daarvan zijn intussen al herbebost.
Volgens de Mozambikaanse Wet op Grondbezit van 1997 hebben boerenfamilies recht op de beschikking over en het gebruik van hun grond. Volgens die wet moet de bevolking bovendien geraadpleegd worden vóór er iets anders met hun grond kan gebeuren, zelfs als een bedrijf een concessie krijgt van de nationale overheid. Die procedure is in dit geval dus niet gevolgd, de mening van de plaatselijke bevolking werd niet gevraagd.
De activiteiten van Chikweti in dit gebied hebben zware gevolgen voor de plaatselijke boerengemeenschappen, die vooral leven van kleinschalige famlielandbouw. Veel boeren zijn hun land gewoon kwijt, want er werden bomen aangeplant op de landbouwgrond waar ze hun voedsel verbouwden. De inheemse bossen, waar ze altijd aanvullend voedsel en andere nuttige dingen gingen zoeken, zijn omgehakt en vervangen door nieuwe bomen. Chikweti had aangekondigd werkgelegenheid te zullen creëren, maar dat zijn uiteindelijk maar een paar onzekere, slecht betaalde jobs geworden. Geen volwaardig alternatief dus als broodwinning. De boomaanplantingen in Niassa zouden tenslotte ook waterschaarste en -vervuiling kunnen veroorzaken, en nog andere negatieve effecten hebben op het milieu. Het hele lokale ecosysteem, met zijn eigen biodiversiteit, zou kunnen verdwijnen, en de bodem riskeert te verschralen.
Grootschalige boomaanplantingen schaden dus de mensenrechten, specifiek het recht op voeding en het recht op water van de lokale bevolking. Het verlies aan landbouwgrond, inheemse bossen en water is een duidelijk gevolg van de activiteiten van Chikweti, en schaadt het recht op behoorlijke voeding en het recht op water van de landelijke bevolking in het gebied waar het project doorgaat. Op dit moment is nog maar een klein stuk van de voorziene boomaanplantingen uitgevoerd. De effecten ervan en de schendingen van de mensenrechten die daarvan het gevolg zijn, zullen in de komende jaren dus nog veel erger worden.
In 2010 voerde de Mozambikaanse overheid een onderzoek uit. Daaruit bleek dat de klachten van de lokale bevolking gegrond zijn. Toch kwamen er tot nog toe geen gepaste maatregelen.
Zweden is op verschillende niveaus betrokken bij de boomaanplantingen in Niassa. De Zweedse overheid heeft via SIDA, het Zweeds ontwikkelingsagentschap, grootschalige boomaanplantingen gepromoot en gefinancierd. Zweden is ook het thuisland van GSFF, waarvan Chikweti een filiaal is. Tenslotte is ook één van de GSFF-investeerders Zweeds, met name het bisdom Västerås. De problemen die de projecten veroorzaken staan al geanalyseerd in een rapport van SIDA, maar daaruit blijkt niet genoeg hoe ver de gevolgen reiken.
Natuurlijk is de staat Mozambique in de eerste plaats zélf verantwoordelijk voor de mensenrechtenschendingen in dat land. Maar ook Zweden draagt verantwoordelijkheid. De Mozambikaanse boerenvereniging UNAC, die de getroffen bevolking ondersteunt, heeft FIAN daarom gevraagd de Zweedse regering hierop aan te spreken.

Het mandaat van FIAN

Zweden hoort bij de staten die partij zijn bij het Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten. De Zweedse overheid is daarom verplicht om het recht op voeding van de bevolking te respecteren, beschermen en in de praktijk mogelijk te maken. Dit geldt ook buiten het eigen grondgebied, volgens de vorig jaar in Maastricht vastgelegde Extraterritoriale Verplichtingen van staten inzake de economische, sociale en culturele rechten.
Door grootschalige boomaanplantingen te promoten en te financieren, en daarbij het GSFF niet voldoende te superviseren om te voorkomen dat de investeerders de mensrechten zouden schenden, komt de Zweedse overheid haar verplichtingen volgens de internationale mensenrechten dus niet na.

ACTIE

Stuur de voorbeeldbrief hieronder per post of per e-mail naar de Zweedse ministeries van buitenlandse zaken, van handel en van ontwikkelingssamenwerking. In de brief vraag je om een evaluatie van de impact op de mensenrechten van het bosbouwbeleid gepromoot door de Zweedse ontwikkelingssamenwerking in Mozambique, met name het project Chikweti ; effectieve maatregelen om een einde te maken aan de schendingen van het recht op voeding en grond in Niassa, dus ook het bijsturen van het GSFF ; en het invoeren van een controlesysteem om de activiteiten van het bedrijf te blijven volgen, en klachten van de lokale bevolking en van beschermers van de mensenrechten te behandelen.

Laat het ons weten als je antwoord krijgt !

Stuur je brief naar:

1. Carl Bildt
   Minister for Foreign Affairs
   Gustav Adolfs torg 1
   SE-103 39 Stockholm, Sweden
   Fax: +46 8 723 11 76
   E-mail via :
   http://www.sweden.gov.se/sb/d/2059

1. Ewa Björling
   Minister for Trade
   Ministry for Foreign Affairs
   Gustav Adolfs torg 1
   SE-103 39 Stockholm, Sweden
   E-mail via :
   http://www.sweden.gov.se/sb/d/9542

1. Gunilla Carlsson
   Minister for International Development Cooperation
   Ministry for Foreign Affairs
   Gustav Adolfs torg 1
   SE-103 39 Stockholm, Sweden
   E-mail via :
   http://www.sweden.gov.se/sb/d/7517