[1] Kunt u zichzelf voorstellen ? Waarom zou men u beschouwen als een verdediger van de mensenrechten ?

Afkomstig uit het gebied dat bekend staat als Colombia, ben ik een verdediger van de mensenrechten, een activist en een internationaal afgevaardigde van de Inheemse Nationale Organisatie van Colombia (ONIC) en het inheemse Yukpa-volk. Ik leef al meer dan vier jaar in ballingschap in Frankrijk, omdat ik het doelwit geworden ben van talloze bedreigingen en twee moordpogingen door de paramilitaire groep die bekendstaat als Las Aguilas Negras (De Zwarte Adelaars). Dat gebeurde, omdat ik de kritieke situatie van de inheemse volkeren in Colombia had aangekaart bij nationale en internationale instanties.

42 jaar geleden noemden mijn ouders me Juan Pablo en naar verluidt ben ik sinds mijn kindertijd al zeer gevoelig geweest voor onrechtvaardigheid. Na confrontaties met ongelijkheid en onrechtvaardigheid heb ik meer dan 20 jaar geleden besloten mijn leven te wijden aan de verdediging van een waardig leven voor iedereen. Dat wordt in de westerse moderne paradigma’s ook wel “de verdediging van de mensenrechten” genoemd.

Mijn vader werd vermoord toen ik drie jaar oud was. Dat heeft, denk ik, bijgedragen tot mijn betrokkenheid, net als het zien van de genocide die de inheemse volkeren treft door de interesse die er is in onze gebieden. En ik denk dat ik mezelf als een verdediger van de mensenrechten zie, simpelweg omdat ik heb besloten om mijn leven te wijden aan de opbouw van een wereld waarin er plaats is voor iedereen. Maar dan bedoel ik in de werkelijkheid, los van woorden en deze zo goed gestructureerde theoretische blokkade in het Westen. Want de landen die het meest praten over mensenrechten, zijn ook degenen die ze het meest schenden. De landen die zich beroepen op de noodzaak van wereldvrede, zijn de belangrijkste wapenproducenten, en de landen die het meest spreken over gelijkheid, zijn de voormalige kolonisten.

“Vanuit onze visie kunnen we de mensenrechten niet voorstellen zonder ook Moeder Aarde en het grondgebied erbij te betrekken. Ik beschouw mezelf daarom als een verdediger van het leven en het grondgebied.”

Ik word erkend als een verdediger van de mensenrechten, maar ik beperk me niet alleen maar tot die rol, omdat de opvatting van de mensenrechten vanuit ons perspectief zeer onvolledig is. Vanuit onze visie kunnen we de mensenrechten niet voorstellen zonder ook Moeder Aarde en het grondgebied erbij te betrekken. Ik beschouw mezelf daarom als een verdediger van het leven en het grondgebied. Want zodra het grondgebied waarvan we structureel afhankelijk zijn om te overleven, beschermd, veilig en in leven is, dan is het leven van de mens zelf ook gegarandeerd en gewaarborgd. Dat bevat de verdediging van de rechten, maar niet enkel die van de mens, maar ook die van de dieren, rivieren,bergen, de geest van de wind en de donder, bomen en vogels, waarvan we fundamenteel afhankelijk zijn om te overleven in dit ecosysteem van het leven.

Wat is de situatie van inheemse volkeren wat het recht op voedsel in Colombia betreft ?

Op dit moment telt Colombia ongeveer 115 inheemse volkeren op zijn grondgebied. Helaas verdwijnt deze rijkdom door de manier van redeneren die de wereld heeft georganiseerd zoals we die vandaag kennen. In 2009 werden 36 inheemse volkeren in Colombia door het Colombiaanse grondwettelijk hof geclassificeerd als zijnde in gevaar van dreigende uitsterving. Colombia is momenteel het tweede land ter wereld met de meeste biodiversiteit en deze bevindt zich voornamelijk in de gebieden waarin inheemse volkeren leven. Dit komt niet omdat we het geluk hadden de meest vruchtbare grond te hebben, maar omdat we het belang van het beschermen van die grond hebben begrepen en nooit zijn vergeten.

De systematische vernietiging van het grondgebied van inheemse volken maakt het onvermijdelijk onmogelijk voor hen om hun cultuur uit te oefenen en de basisvoorwaarden te garanderen dat leven mogelijk maakt, zoals voedsel. In ons geval werd alle aanwezige biodiversiteit vernietigd toen enorme open kolenmijnen in ons grondgebied geplaatst werden. De dieren die afhankelijk waren van deze biodiversiteit, verdwenen. De rivier waar we fundamenteel van afhankelijk zijn voor ons drinkwater en vissen, werd omgeleid en vervuild. Onze heilige plaatsen die zich bevonden in die gebieden, onze begraafplaatsen, werden ontwijd. Dit alles om te voldoen aan de belangen van de Amerikaanse en Zwitserse multinationals Drummond en Glencore. Ze hebben ook paramilitair geweld gecreëerd door privémilities in te schakelen om hun eigen belangen te verdedigen en zich te ontdoen van mensen die zich tegen hen verzetten.

Er zijn nieuwe ademhalingsaandoeningen ontstaan door het kolenstof dat in de atmosfeer heerst. En dat eist jaarlijks het leven van ongeveer 40 kinderen. Alleen in 2023 zijn er tot op vandaag al 18 gestorven. Het is een bloedbad. Het is een veel gevaarlijkere dreiging dan geweren. Het is een dodelijk wapen dat honger genoemd wordt.

Wat is de algemene situatie van verdedigers van het recht op voedsel en de rechten van inheemse volkeren in uw land ?

Wij zijn het land waar de meeste mensen worden vermoord die deze biodiversiteit verdedigen. Het laatste rapport van de NGO Global Witness plaatste Colombia bovenaan de lijst van landen waar de meeste mensenrechtenverdedigers en verdedigers van het leven en het grondgebied worden vermoord. Mensen die besluiten hun leven te wijden aan de verdediging van het leven en het grondgebied, weten heel goed dat ze zich in Colombia inzetten voor een project dat hun het leven kan kosten. Ik ben daar een voorbeeld van. Door mijn betrokkenheid werd ik geclassificeerd als een "militair doelwit" door paramilitaire groepen die zichzelf Las Aguilas Negras noemen. Ik heb twee aanslagen meegemaakt, waarvan de laatste me bijna het leven kostte met zestien schoten op mijn auto.

Het is om die reden, en vooral omdat mijn dochter net geboren was, dat ik gedwongen werd om hier, in Frankrijk, in ballingschap te gaan. Als mijn dochter niet geboren was, zou ik zeker in Colombia gebleven zijn. En vandaag zou ik zo goed als zeker al zes meter onder de grond liggen, dood.

"Ik heb twee aanslagen meegemaakt, waarvan de laatste me bijna het leven kostte."

Mijn situatie is geen uitzondering. Mijn geval is de algemene regel voor iedereen die besluit het leven, het grondgebied en het voedsel in Colombia te verdedigen.

Wat is uw belangrijkste strijd als verdediger, wat is de strijd van uw volk ?

Onze strijd, omdat we altijd over een collectief spreken, is de strijd voor de verdediging van het leven en het grondgebied, van het land en Moeder Aarde, waarvan we fundamenteel afhankelijk zijn om te overleven. Wat het Yukpa-volk betreft, is het een strijd tegen enorme kolenmijnen, een strijd tegen Amerikaanse en Zwitserse multinationals, Drummond en Glencore. Deze mijnen werden meer dan 20 jaar geleden in ons grondgebied geplaatst, met het medeweten van de toenmalige Colombiaanse regering, zonder ons te raadplegen, en schonden daarmee het recht op voorafgaand overleg van inheemse volkeren. Paramilitaire groepen arriveerden, prikkeldraad werd geplaatst, en we zagen geleidelijk ons grondgebied voor onze ogen verdwijnen. In ons gebied bevindt zich een kolenmijn die twee keer zo groot is als Parijs. Het is een gigantische krater waarin geen enkel teken van leven meer te bespeuren is. De andere mijnen zijn allemaal hetzelfde.

Onze strijd richt zich fundamenteel op de herovering en verdediging van ons grondgebied, zodat we Moeder Aarde kunnen bevrijden van dit kapitalistische model en van het kolonialisme. Dat bestaat uit de vernietiging, exploitatie en plundering van gebieden en bevolkingsgroepen in het zuiden, om het normale leven en de vooruitgang van de landen in het noorden te waarborgen. Die steenkool die uit ons gebied komt, wordt geëxporteerd. Ze werd tot enkele jaren geleden naar Frankrijk geëxporteerd en momenteel naar Duitsland om elektriciteit te genereren. Die steenkool in Duitsland betekent het licht van een lamp of de verwarming van appartementen in de winter. Maar voor ons betekent het honger, de dood van onze kinderen, paramilitair geweld, het omleiden van rivieren, de ontwijding van heilige begraafplaatsen, de onmogelijkheid om onze cultuur uit te oefenen. Voor ons betekent deze steenkool systematische genocide en uitroeiing.

Onze strijd is in wezen een strijd voor het overleven van het Yukpa-volk dat afhankelijk is van deze gebieden. Maar momenteel, in het kader van de klimaatcrisis die we doormaken, de meest gevaarlijke bedreiging die we als mensheid hebben meegemaakt, wordt onze strijd een strijd voor het overleven van de hele mensheid.

Hoe heeft u deze criminalisering ervaren ? Waarom bent u ondanks alles doorgegaan ?

Het feit dat ik bedreigd word en zelfs slachtoffer van aanslagen op mijn leven ben geweest, is helaas geen geïsoleerd geval. In Colombia wordt gezegd dat "men het leven verdedigt tot het leven zelf." En ik geloof dat de vraag "waarom ik ondanks alles heb besloten om door te gaan", niet de vraag is die we zouden moeten stellen. Ik denk dat de vraag die we ons moeten stellen, is : waarom zijn de meeste mensen niet hetzelfde aan het doen ? Waarom mobiliseren mensen zich niet, ondanks deze wereldwijde context van klimaatcrisis, opwarming van de aarde, uitsterving van de Homo sapiens en uitsterving van het leven op aarde ?

"Men verdedigt het leven tot het leven zelf."

Waarom ga ik door ? Omdat er geen andere mogelijkheden zijn. Ondanks alles, ondanks het geweld dat ermee gepaard gaat, zijn er duizenden of zelfs miljoenen inheemse mensen gestorven om dit te verdedigen.
En het is dankzij het hardnekkig gevecht van deze mensen, dat wij, als demografische minderheid, slechts 4% van de wereldbevolking, nog steeds leven en dat de nieuwe inheemse generaties doorgaan met het verdedigen van onze gebieden die 80% van de resterende biodiversiteit op de planeet herbergen.

Wat zijn uw middelen en hulpbronnen om u te verdedigen ?

De middelen en hulpbronnen die we hebben om ons te verdedigen, bestaan al meer dan vijf eeuwen uit collectieve strijd en verdediging. En die logica is volledig in strijd met de westerse, moderne, zeer individualistische, competitieve en egocentrische logica. We interpreteren de wereld vanuit het Buen vivir van inheemse volkeren, wat een collectieve, wederzijdse, solidaire visie op onderlinge hulp is, waarbij we onszelf beschouwen als een element binnen de natuur. We positioneren ons niet boven de natuur, wat naar onze mening de ernstigste fout is die het Westen begaat. Onze middelen om ons te verdedigen zijn mobilisatie, familie, eenheid, solidariteit, het is een collectieve strijd.

Daarnaast hebben we in juridisch opzicht in Colombia een nogal revolutionaire en zeer progressieve grondwet tegenover inheemse volkeren. Desondanks werden we tot een jaar geleden, op historische wijze, geregeerd door extreemrechtse regeringen. Dat waren regeringen die tegen de grondwet ingingen en die de nadruk legden op "vooruitgang", met totaal nadelige gevolgen voor de volkeren die in deze gebieden woonden, zoals de inheemse volkeren. Gelukkig is er sinds een jaar een ommekeer geweest in de Colombiaanse regering en hebben we voor het eerst in de geschiedenis een linkse, progressieve president, gedreven door de basiswaarden van het land, door sociale en volksbewegingen. We rekenen dus op de wilskracht van deze nieuwe regering om voor het eerst in de geschiedenis onze grondwet te respecteren en toe te passen.

Wanneer we op internationaal niveau spreken over "mechanismen van de internationale gemeenschap", hebben we het meestal over mechanismen die zijn gecreëerd door een "club" van enkele landen, misschien vijf, die beslissingen nemen voor de rest.

Het is een zeer kleine minderheid met enorm veel macht. Deze oude koloniserende landen vormen eigenlijk de kern van het probleem, waardoor de hele wereld lijdt. Voor ons is het daarom onmogelijk om een oplossing van hun kant te verwachten, omdat ze zelf het probleem vormen. De "mechanismen van de internationale gemeenschap" zijn een zeer mooi theoretisch concept, maar het is nooit gelukt om het te concretiseren.

Welke boodschap zou u willen overbrengen aan de verdedigers in uw land ?

Het zou een boodschap van broederschap, solidariteit en verzet zijn, en een boodschap van strijd, kracht, liefde en passie, van die passie die de motor is van de revolutie die we al zo lang voeren. Dat is een positieve revolutie, een revolutie voor het leven, het is een strijd van het leven tot het leven zelf, totdat waardigheid een gewoonte wordt.

Wat zou u nog willen toevoegen ? Heeft u eventueel een boodschap voor de nationale en internationale autoriteiten ?

De boodschap die ik zou hebben voor de internationale gemeenschap en voor deze internationale autoriteiten, is dat deze systematische en beschavingscrisis, deze manier van begrijpen en interpreteren van het bestaan en het leven, heeft gefaald, gezien al deze crisissen die we momenteel doormaken.
Mijn boodschap is dat dit moderne, koloniale, kapitalistische, neoliberale, eurocentrische en patriarchale model heeft gefaald.

Dit is het moment van cohesie, dit is het einde van de leugen, dit is het moment van het leven. We worden geconfronteerd met al deze crisissen door dit systeem, dat voornamelijk werd gecreëerd, geconceptualiseerd en getheoretiseerd door mensen uit vijf landen (Duitsland, Frankrijk, Engeland, Italië en later de V.S.). Het is tijd om te concretiseren wat we "mensenrechten" noemen. Het is tijd om het recht op voedsel te concretiseren, buiten het kapitalistische systeem om. Het is vandaag de dag noodzakelijk om te ontsnappen aan deze universalistische en eurocentrische voorschriften en te beginnen met luisteren naar die andere stemmen, die andere mogelijke werelden die altijd hebben bestaan. Maar die werelden zijn de mond gesnoerd, uitgeroeid en ongeldig verklaard door de arrogantie en het geweld van de westerse pretentie.

“Het is tijd om het recht op voedsel te concretiseren, buiten het kapitalistische systeem om”

Als we vandaag willen leven en uit deze problematische situatie willen ontsnappen waarin we allemaal vastzitten, is het tijd voor diversiteit. Het is tijd voor een pluriverse dialoog. De oplossing zal nooit komen van degenen die het probleem hebben veroorzaakt, maar van degenen die historisch gezien hebben gevochten tegen deze systemen. Het is tijd voor horizontale dialoog, het is tijd voor kracht en diversiteit. Het is tijd voor pluriversiteit.

Dit artikel hoort bij Beet The System ! 2023 "Defend the Defenders : Stop de criminalisering van verdedigers voor het recht op voedsel". Klik hier om andere artikelen te lezen.