De hoorzitting vond plaats in de Commissie voor Economie van het Federale parlement. Het doel van de wet is om een zorg- en herstelplicht in te voeren voor bedrijven gevestigd of actief in België. Indien het wetsvoorstel wet wordt, zal het eenvoudiger worden om bedrijven juridisch aansprakelijk te stellen wanneer ze direct of indirect – via dochterondernemingen of ondernemingen in hun waardeketen – inbreuken begaan op de mensenrechten of bijdragen aan vernieling van het milieu. Bedrijven moeten er alles aan doen om schendingen doorheen hun waardeketen te voorkomen en eventuele schade te vergoeden en te herstellen.

Bijna alle politieke partijen waren tijdens de hoorzitting aanwezig. De grote interesse stemt ons hoopvol dat het legislatief proces zal leiden tot een ambitieuze wet met een reële impact voor diegenen die vandaag getroffen worden door wanpraktijken. Opvallend was de afwezigheid van de MR die via Europees Commissaris Didier Reynders nochtans betrokken zijn bij een wetgeving op Europees niveau.

« Studies tonen aan dat vrijwillige initiatieven niet werken. De situatie verergert.  »

FIAN volgt het proces van nabij op en werkte mee aan het memorandum van de werkgroep Corporate Accountability dat de bouwstenen voor een zorgplichtwet in België bevat en als inspiratie diende voor het wetsvoorstel. Enkele leden van de werkgroep kwamen aan het woord tijdens de hoorzitting en benadrukten dat het wetsvoorstel een belangrijke stap in de goede richting is, op voorwaarde dat een aantal artikels versterkt worden.

De grote discussiepunten tijdens de hoorzitting, waren de rijkweidte van de wet, de complementariteit met het Europese initiatief en de gevolgen voor bedrijven die de wet niet respecteren. « Studies tonen aan dat vrijwillige initiatieven niet werken. De situatie verergert. » zei Sophie Wintgens die de werkgroep vertegenwoordigde.

Zoals te verwachten was, pleitte de VBO (verbond van Belgische Ondernemingen) tegen bindende maatregelen. « Een conservatieve houding » volgens Christophe Lacroix die als volksvertegenwoordiger van de PS het wetsvoorstel mee indiende.

De belangrijkste verbeterpunten die FIAN naar voor schuift

• De belangrijkste verbeterpunten die FIAN naar voor schuift zijn een transparantieverplichting voor bedrijven waarbij ze verplicht worden om informatie publiek toegankelijk te maken. De informatie moet minstens hun bedrijfsstructuren, hun activiteiten en genomen maatregelen om inbreuken te voorkomen bevatten.
• Daarnaast moet het wetsvoorstel rechtstoegang voor getroffen gemeenschappen en individuen garanderen. De voorziene omkering van de bewijslast, die nu in het voorstel vervat zit, is hierbij essentieel. Voor een getroffen gemeenschap of persoon is het vaak onmogelijk om de link tussen de schadelijke activiteiten en het moederbedrijf te bewijzen alsook dat het bedrijf de schade had kunnen voorkomen. Gezien het bedrijf over de informatie beschikt moet het bedrijf bewijzen dat het alles heeft gedaan om de schade te voorkomen.
• Daarnaast moet de wet ook de mogelijkheid tot class action garanderen. Bij een class action of collectieve aanklacht wordt een rechtszaak namens een groep mensen in plaats van een individu gevoerd.
• Ten slotte, moet de wet voorzien in een onafhankelijk conctrolemechanisme dat toeziet op de naleving van de wet en hiervoor voldoende capaciteit en middelen heeft. Dit controlemechanisme moet klachten kunnen ontvangen en behandelen en sancties opleggen aan bedrijven die hun zorgplicht niet nakomen.

De eerste hoorzitting was een succes, maar er is nog veel werk om te komen tot een slagkrachtige wet die een reële impact heeft en een einde maakt aan de straffeloosheid van bedrijven.