FIAN België heeft tijdens zijn analysewerk en ondersteuning van boerenbewegingen de urgentie en noodzaak kunnen vaststellen van de erkenning van het recht op land en andere natuurlijke hulpbronnen voor boeren, boerinnen en andere op het platteland werkzame personen.

Overal in de wereld zien we een toename van de concentratie van landbouwgrond in de handen van enkelingen en de criminalisering van boeren en boerinnen die tegen de landroof van hun gronden vechten. In Europa is 52% van de landbouwgrond in handen van 3% van de landbouwbedrijven terwijl 75% van de boeren in totaal maar 11% van de grond bezitten. Tijdens het laatste decennium verloor Europa een derde van zijn kleinschalige boerderijen.

In België zien we dat de grondprijzen de laatste decennia bijzonder sterk gestegen zijn ten gevolge van toenemende concurrentie voor landbouwgrond. Industrieel en recreatief gebruik, maar vooral de toenemende verstedelijking zijn verantwoordelijk voor een snelle bebouwing van de bodem en het verdwijnen van landbouwgrond. De competitie voor landbouwgrond leidt tot grondspeculatie die de mogelijkheden voor nieuwe boeren om te starten beperkt en de intergenerationele overdracht van boerderijen zeer moeilijk maakt.

Om het hoofd te bieden aan de moeilijke toegang tot grond, zagen verschillende burgerinitiatieven het licht in het Europa. Hun aanpak is erop gericht om boeren toegang tot land te verschaffen onder goede voorwaarden. Dit kan door gronden aan te kopen (met giften of crowdfunding) of door akkoorden af te sluiten met grondeigenaars. Deze initiatieven dragen bij tot de creatie van een sterke collectieve dynamiek die burgers toelaat om zich de vraagstukken over ecologische landbouw en nabijheid terug toe te eigenen en die het verdient om ondersteund te worden.

Ten slotte vormt het grondvraagstuk het onderwerp van een rapport dat er kwam op initiatief van het Europees Parlement. Het rapport erkent de dringende problemen van grondconcentratie en toegang tot grond en eist dat er passende maatregelen genomen worden. Het rapport dat werd goedgekeurd op 27 april 2017, integreert een verzoek aan de Commissie, om aanbevelingen en Europese richtsnoeren over grondbeheer aan te nemen die zich baseren op de vrijwillige richtsnoeren voor verantwoord beheer van bodemgebruik, visserij en bosbouw (VGGT) van de Verenigde Naties die unaniem werden goedgekeurd door het VN-Comité voor voedselzekerheid (CFS).

Het huidig wettelijk kader laat niet toe om deze prangende problemen aan te pakken, wat opnieuw het belang van de erkenning van het recht op land onderlijnt.

Wilt u meer weten over artikel 17 het recht op land en natuurlijke hulpbronnen van de verklaring voor de rechten van boeren, zie onze analysenota :